ΣΤΟΥΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΔΕΣ
Χαραβγή κατεπάνω του θανάτου
βάδιζεν η καρδιά σου, Παληκάρι,
λες κ’ είταν άλλος: άγουρος που ορθρίζει
ν’ ανταμώσει κρυφά την πρώτη αγάπη.
Σε κάθε βήμα ψήλωνε η κορφή σου,
το ηλιοστεφάνι τ’ ουρανού να φτάσει.
Κι αν χάραζε για σένα αιώνια Νύχτα,
η προδοσιά χορέβοντας σε φτυούσε.
Με χέρι’ αλυσωμένα, που αγαπούσαν
να κρατάνε για τον οχτρό ντουφέκι
και γαρούφαλο για το μάβρο Νόμο
σε βάλανε σημάδ’ οι πλερωμένοι
οι αρματολόγοι το χεροδεμένο,
τον Έναν οι πολλοί, τον άντρα οι φούστες,
οι τρίδουλοι το λέφτερο κ’ η λάσπη
τον πρωτανθό της Αρετής, Εσένα!
Δεν έχεις τάφο, άλλ’ όπου ηλιοβολιέται
γαρούφαλο στητό κι όπου βροντάει
καριοφίλι της λεφτεριάς, ολόρθον
η Μούσα σε φιλεί κι ο Μακρυγιάννης.
Δεν έχεις κι όνομα. Οι μάβροι το μαβρίσαν.
Μα το λένε στη ρεματιά τ’ αηδόνια,
οι ανέμοι στα πλατάνια και στα ελάτια
και τα νερά σε θάλασσα και βρύσες.
Μην κλαίτε, μάνες μαβρομαντηλούσες
και συ, Μεγάλη Μάνα των μανάδων!
Όπου να ναι, θα τον νεκραναστήσει
μέγας λαός κι αφτός αναστημένος.
(Κώστας Βάρναλης, «Στους Μπελογιάννηδες»,
Ο κομμουνιστής ποιητής, πεζογράφος, κριτικός και δημοσιογράφος, Κώστας Βάρναλης, έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα, 16 Δεκεμβρίου 1974. Μια σύντομη καταγραφή σημαντικών σταθμών της ζωής και του έργου του, γνωρίζοντας πως πολλά θα μείνουν εκτός κειμένου…
Ο Κ. Βάρναλης1 γεννιέται το 1884 στον Πύργο της Βουλγαρίας (Ανατολική Ρωμυλία). Σπουδάζει στα Ζαρίφεια Διδασκαλεία της Φιλιππούπολης και διορίζεται δάσκαλος. Με υποτροφία, απ’ την κοινότητα της Βάρνας, σπουδάζει στη Φιλοσοφική Αθηνών. Με τα «Ορεστειακά» 2 εντάσσεται στους δημοτικιστές.
Το 1904 δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα στα περιοδικά Ο Νουμάς και Ακρίτας. Δευτεροετής φοιτητής στέλνει στον Κωστή Παλαμά τη συλλογή ποιημάτων Πυθμένες. Η συλλογή δημοσιεύεται το 1985 απ’ τον Κ. Γ Κασίνη, ο οποίος την εντόπισε στο αρχείο K. Παλαμά. Ο Κ. Βάρναλης, το 1905, εκδίδει την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλοΚηρήθρες. Το 1907 συμμετέχει στην ομάδα (Ναπολέων Λαπαθιώτης, Νίκος Καρβούνης, Ρώμος Φιλύρας κ.α) που εκδίδει το περιοδικό Ηγησώ, όπου δημοσιεύονται ποιήματα του, αλλά και ποιήματα άλλων νέων ποιητών. Από το 1908 και μέχρι το 1918 εργάζεται σε σχολεία της επαρχίας και της Αττικής, με εξαίρεση τις περιόδους που επιστρατεύεται (Ιούλιος 1913- Μάρτιος 1914 με τους «απαλλαγέντες και αγύμναστους του 1900-1902» και Ιούνιος 1915- Ιούνιος 1916 μετά την λήξη της Βουλγαρικής ουδετερότητας και την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου). Όλη αυτή την περίοδο συνεργάζεται με πολλά λογοτεχνικά περιοδικά, όπου δημοσιεύονται ποιήματα του.
Από το 1910 έως το 1916 εκδίδονται σε μεταφράσεις του οι Βάκχες, ο Ηρακλής μαινόμενοςκαι οι Ηρακλείδες του Ευριπίδη, ο Αίας του Σοφοκλή, τα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντα και ο Πειρασμός του Αγίου Αντωνίου του Γκουστάβ Φλωμπέρ. Το 1911 (είναι σχολάρχης στην Αργαλαστή του Πηλίου) συμμετέχει στα «Αθεϊκά»3.
Από το 1919 έως το 1921 βρίσκεται στο Παρίσι με κρατική υποτροφία για μετεκπαίδευση στη νεοελληνική φιλολογία. Τον Αύγουστο του 1919 στέλνει στο περιοδικό Μαύρος Γάτοςτο εκτενές ποίημα του Προσκυνητής, το οποίο αργότερα αποκηρύσσει. Μετά την πτώση της κυβέρνηση Βενιζέλου επιστρέφει, αφού η υποτροφία διακόπτεται. Στρατεύεται ξανά για λίγους μήνες και ύστερα τοποθετείται καθηγητής στον Πειραιά.
Το 1921 δημοσιεύεται το ποίημά του Μοιραίοι στο περιοδικό Νεολαία. Το ποίημα αναδημοσιεύεται στο περιοδικό Ο Νουμάς. Το 1922, εκδίδει στην Αλεξάνδρεια με το ψευδώνυμο Δήμος Τανάλιας την πιο γνωστή ποιητική του σύνθεση Το φως που καίει. Το έργο θα εκδοθεί στην οριστική του μορφή το 1933. Την ίδια χρονιά (1922) εκδίδει στην Αλεξάνδρεια τη συλλογή διηγημάτων Ο λαός των μουνούχων. Ανακαλείται η διακοπή της υποτροφίας του και πηγαίνει ξανά στο Παρίσι. Στο περιοδικό Μούσα δημοσιεύει το ποίημα του Λευτεριά ως απάντηση στο ποίημα του Κ. Παλαμά Οι Λύκοι. Πρόκειται για την πρώτη δημόσια τοποθέτηση του Βάρναλη (με το όνομά του) υπέρ των επαναστατικών θέσεων των κομμουνιστών.
ΠΓΗ :ΗΜΕΡΟΔΡΟΜΟΣBΙΝΤΕΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ
mmm